Minor dag #5

Normaal begint de vrijdag met het onderdeel didactiek maar dit keer begonnen we met pedagogiek. De ochtend begon met het uitwisselen van onze ervaringen betreft de stage. Wie heeft al een stageplek en wie niet. Waar lopen we tegenaan. Het was interessant om naar andermans ervaringen te luisteren. Ik heb bijvoorbeeld nog geen stageplek en ben nog steeds in contact. Twee studenten hadden wel stageplekken, waarvan één de maandag gelijk al zelf les mag geven.

Op een flapover moesten wij de belangrijkste aandachtspunten (competenties) als leerkracht beschrijven waar we deze week aan de gang mee willen gaan. Alles wat je benoemd, moet je kunnen beargumenteren op basis van je wat je mee hebt gemaakt. We zijn vaak niet bewust wat we doen of waar we heen willen. Je stelt doelen vooraf of aandachtspunten waar je denkt dat je niet in goed bent. Wees bewust dat de meeste doelen die vooraf worden gesteld vaak gaan op basis van je gevoel. De doelen die ik had opgeschreven waren het volgende: een neutrale houding aannemen tegenover de leerlingen.

In de middag moesten we in tweetallen een lesplan opstellen dat gebaseerd was op de lesfases. Je hebt verschillende lesfases:

1. De aandacht op de doelen van de les richten, deze moeten aansluiten bij de voorkennis die de leerlingen hebben.  Een voorbeeld van een slechte les: ‘waar waren we gebleven de vorige keer. Begin jij maar op deze blz te lezen. Op deze manier activeer je de voorkennis niet.
2. Leerlingen voorzien van nieuwe informatie van de belangrijkste elementen van het leren/de vaardigheid.  Leerlingen hebben na de les het gevoel dat zij een stuk wijzer zijn geworden.
3. Nagaan of de belangrijkste begrippen en vaardigheden zijn overgekomen. (de leerling altijd actief houden, individuele aanspreekbaarheid)
4. Instructie geven over zelfwerkzaamheid van leerlingen (instructie is belangrijk). Dit is het moment dat chaos kan ontstaan. Wat, waar, hoe en waarom vragen verhelderen, is dan hierbij van belang.  Vooral het waarom is heel belangrijk! De leerlingen geven dan een betekenis aan de leerstof.
5. Leerlingen voorzien van geleide of zelfstandige oefening.
6. Afsluiten van de les door middel van de  kernbegrippen controleren. Om zo te zien of de leerlingen het gesnapt hebben.

Nadat we het lesplan hadden opgesteld moesten we  lesgeven in ongeveer 15 minuten. Niet iedereen zou aan de beurt komen. Stiekem hoopte ik dat ik niet hoefde. Uiteindelijk moest ik toch wel de les geven. Het ging heel goed. Onbewust gaf ik samen met mijn klasgenootje de doelen goed aan, we hadden de voorkennis geactiveerd en de studenten deden enthousiast mee. De meest voorkomende fout die ik maakte was de vraag stellen: snap iedereen de stof nu.  Op deze vraag zullen de leerlingen ja knikken. De vraag is niet effectief genoeg om de leerlingen daadwerkelijk vragen te laten stellen als zij het niet snappen. Om te meten of de leerlingen het snappen zou je willekeurig een leerling kunnen vragen om kort samen te vatten wat degene in deze les heeft geleerd.

Op deze minor leer je niet alleen in het onderwijs lesgeven, maar je leert bewust te worden van je eigen kennen en kunnen. Je leert reflecteren op elke handeling die jij doet en wat voor effect dat heeft op een leerling. Dat is best lastig. Ga bij jezelf maar na, ben je in staat om na elke handeling  te reflecteren en hoelang houd je dat vol? Uiteraard zijn daar sommige daar wel goed in.

Een dagje meelopen op mijn oude school

Vorige week woensdag mocht ik op mijn oude school terecht voor een paar observatielessen. Op basis van de theorie had ik een observatieformulier gemaakt. Het doel van deze observatie was om de basis houding van een docent in de gaten te houden en wat voor invloed dat heeft op de leerlingen.

Een docent moet over zeven basiscompetenties beschikken: interpersoonlijke competent, pedagogische competent, vakinhoudelijk en vakdidactisch competent, organisatorisch competent, competent in samenwerking met collega’s, competent in samenwerking met de omgeving en competent in reflectie en ontwikkeling.

Mijn focus tijdens deze observatielessen lag op de eerste vier competenties.  Momenteel is het voor mij erg zoeken in dit beroep en om deze reden had ik hele simpele vragen geformuleerd en uitgewerkt in een observatieformulier. Ik was nieuwsgierig naar onder andere hoe de docent omgaat met de leerlingen, op welke wijze de docent betrokken is naar de leerlingen, is de docent in staat om de leerlingen op een effectieve wijze zelfstandig aan het werk te zetten, op welke wijze creëert de docent een veilige werkomgeving en de verschillende werkvormen.

De observatielessen begonnen vroeg, al om half 9. Eigenlijk de standaard tijd. Het was voor mij even aanpoten om er daadwerkelijk om half 9 te zijn. De scholieren weten het niet beter, maar als student raakt je uit je ritme.  Doordat je als student meer de vrijheid hebt om wel of niet lessen bij te wonen. Daarnaast zijn de tijden van de college’s heel anders. Scholieren krijgen deze vrijheid nog niet.

In de ochtend ging ik een vwo derde klas observeren. De eerste les begon met Engels, literatuur lezen. Ik kreeg een warm welkom van mijn oude docent. Introductie als een oud-leerling voelde een beetje raar, maar wel heel fijn dat ik daar nog steeds welkom ben. De docent begon de les goed met interactie en ze was consequent. Zij maakte goed oogcontact en handelde professioneel. De les begon met een mededeling van toetsen en eventuele herkansingsmogelijkheden. Iedere leerling had de aandacht voor de docent. Daarna vroeg de docent waar zij gebleven waren in het boek. Het meten van de voorkennis. Het ging met humor, zij benaderde elk antwoord positief. Daarna kregen de leerlingen de tijd om in tweetallen het verhaal te bespreken. Er was sprake van veel interactie. Het boek werd gezamenlijk gelezen, kort samengevat en willekeurig kregen leerlingen de beurt om steeds kort samen te vatten wat zij hadden gelezen. Ik vond dat de leerlingen goed de aandacht voor de leraar hadden en daadwerkelijk serieus bezig waren.

Het tweede uur stond Nederlands op het programma. De leerlingen waren hier een stuk drukker. Tijdens deze les gedroegen de leerlingen zich heel anders ten opzichte van de les Engels. De start was erg goed. De docent stond bij de deur en zei elke leerling enthousiast gedag. Hij begon de les met een krant en stelde een paar vragen. Deze vragen vertaalde hij goed naar het boek, namelijk de theorie. De leerlingen hadden zijn aandacht. Toen ging het mis. Ik zag ook gelijk waar het misging. De leerlingen moesten zelf het huiswerk nakijken. Deze werkvorm zorgde voor een drukte in de klas. Veel leerlingen gingen kletsen en een paar gingen op hun telefoon kijken. Vervolgens gaf de docent veel werk op, waar de leerlingen zelfstandig aan de slag moesten. Het werk dat niet af was, zouden ze als huiswerk op krijgen. De docent wilde hiermee de leerlingen motiveren om in de klas alvast het werk te doen. Aangezien het veel was. Het werkte averechts, want er kwam juist ophef. De leerlingen deden nu helemaal niks meer. Bij nader inzien gaf de docent een mededeling dat ze maar een paar opgaven hoefden te maken. Opgelucht vertrokken de leerlingen naar de kantine voor een uurtje pauze.

Het vierde uur had deze klas economie. Het leukste vak, namelijk het vak dat ik wil geven. Het was mijn oude docent, dus ik wist wel een beetje hoe hij les zou geven. Het was nu juist interessant om echt als aankomend docent te kijken in plaats van als een leerling. Ook hier waren de leerlingen druk.  De drukte die tijdens de les Nederlands was ontstaan, namen ze mee naar deze les. De docent was goed in staat om een veilige en rustige omgeving te creëren. Het bleef echter best rumoerig, maar de leerlingen deden goed hun werk. We begonnen met mededelingen over cijfers vervolgens werd de stof uitgelegd en mochten de leerlingen aan het werk. Voor je het wist was het uurtje al weer voorbij. Op zich hadden zij erg goed gewerkt en goede cijfers gescoord. Het vijfde uur liep ik met een vierde klas mee. Opvallend was dat deze docent steeds zijn hand gebruikte om de klas stil te krijgen. Het werkte super goed.

De laatste twee lessen was een geschiedenisles aan een drie havo klas. Je merkte gelijk dat het een andere soort klas was ten opzichte van het vwo. Langzaam en rumoerig kwamen zij binnen. Zoals elke keer ging ik achterin zitten, zodat ik het overzicht had op de hele klas. Leerlingen hebben niet het lef om naast een vreemde te zitten. Toch was één meisje naast mij komen zitten. ‘Ben je de nieuwe stagiaire of docent’ vroeg dat meisje. Ik kom gezellig naast je zitten zei ze heel enthousiast. Ik moest lachen en vond het wel leuk. Ik zei tegen haar je bent de eerste die het lef heeft om naast mij te zitten vandaag.

De docent bij de geschiedenisles heeft mij vroeger ook les gegeven. Ik vond zijn lessen altijd erg inspirerend en leuk. Hij verwelkomde me warm en hartelijk tijdens de les. Aan het begin van de les hadden de leerlingen nog geen aandacht voor de docent maar dit veranderde snel. En alle ogen waren gericht op hem.

Er werd structuur gebracht in de les doordat het programma op het bord werd geschreven. Om de leerlingen rustig te krijgen was hij consequent en streng. De leerlingen moesten zelf het werk nakijken. Hij maakte duidelijk oogcontact en liet door zijn oogcontact blijken dat hij de leerlingen in de gaten hield. Daarna ging de les door met het bespreken van de stof. De leerlingen waren nieuwsgierig en durfde voor de groep te spreken. De les was interactief met veel inbreng van de leerlingen. De leraar was in staat om de leerlingen volledig bij de stof te betrekken. Sommige momenten was ik ook mijn aandacht kwijt doordat ik naar de stof luisterde in plaats van het volgen van mijn observatieformulier. Waar een blokuur is ingeroosterd, betekent vijf minuten pauze. Ook hier was dat het geval. Ik twijfelde om even een slokje water te drinken, maar ik vond het wel interessant om te kijken hoe de leerlingen hun pauze vervulde. De ene leerling nam aantekeningen over en andere leerlingen gingen één voor één naar de wc.

Na de pauze bekeken de leerlingen een documentaire. De docent verliet voor een kleine tien minuten het lokaal. Sommige leerlingen verloren toen de aandacht. Maar het was niet extreem druk. Wanneer de docent terug kwam, zette hij het filmpje kort stil om aan te geven dat hij er vanuit gaat dat hij een derde klas kan vertrouwen zonder een leraar. Dit incident was me bijgebleven. Na de les ging ik vragen waarom hij dat deed. Deed hij dat met opzet?  Ten eerste heeft hij de documentaire al vaak genoeg gezien. Daarnaast gaf hij aan dat hij op deze wijze de leerlingen een stukje vertrouwen probeert mee te geven. Of het werkt daar kom je niet gelijk achter. Maar dit punt vond ik erg interessant. Je hebt verschillende manieren om indirect de leerlingen bewust te maken betreft hun zelfstandigheid.

De les eindigde met het bedenken van de mogelijke toetsvragen. Volgende keer laat de docent de leerlingen een spiekbriefje maken. Dat zij het niet mogen gebruiken is iets anders. Op deze wijze gaan leerlingen nadenken wat belangrijk is om te weten voor de toets.

Ik vond het eigenlijk erg leuk dat ik een  dagje kon meelopen op mijn oude school. Het idee dat ik drie jaar geleden hier nog zat, kan ik me niet meer voorstellen.  Een dagje in de praktijk is veel meer waard dan alleen theorielessen wat betreft een kennismaking met het beroep leraar. Theorie heb je nodig, maar in de praktijk leer je veel meer. De belangrijkste observatiepunten wat ik voor mezelf mee zal nemen is het duidelijk maken van oogcontact, consequent zijn, durven om de leerlingen aan te spreken en het hanteren van verschillende werkvormen heeft een positief effect.

Minor dag #2

De vrijdagochtend begon lekker vroeg en het was de tweede dag van mijn minor. De rest van de week waren we vrij. Vanaf  oktober begint de stage.

Waar stond deze ochtend voor?
Het Nederlands onderwijssysteem stond op het programma. Iedereen kent min of meer het Nederlands onderwijssysteem, maar het is altijd handig om het totaal plaatje te weten. De meeste studenten zijn afkomstig van de havo en enkeling van het vmbo. Na de havo/vwo ga je in de meeste gevallen naar het hbo of de universiteit. Maar bij het vmbo ga je naar het mbo. In het mbo heb vier verschillende niveau’s. Minderjarigen die het vmbo afronden zijn verplicht om naar het mbo te gaan. Je moet namelijk minimaal een startkwalificatie bezitten.

Vervolgens werd ons de vraag gesteld; wat zijn de taken van een leraar?
Iedereen kan zich wel bedenken dat een leraar niet alleen lesgeeft. Welke taken heeft een leraar allemaal?
Uiteraard lesgeven, maar deze lessen moeten voorbereid worden. Een leraar moet toetsen nakijken en soms ook surveilleren in de aula en tijdens de toetsweken. Naast deze basistaken moet een leraar vergaderen, bijscholen en voorbereiden voor werkweken. Zo zijn er nog een paar taken. De leraar heeft dus diverse taken.

Tot slot moesten we een ideale school op papier bouwen. Welke doelstellingen vinden wij belangrijk? Wat is het fundament van de school? Mijn groep vond de juiste lesstof, veilige omgeving, de samenwerking, kennis, talentontwikkeling en de gekwalificeerde docenten belangrijk. In eerste instantie vroeg ik me af wat voor toegevoegde waarde deze opdracht zou geven. Nadat we eenmaal de opdracht hadden uitgevoerd, werd ik bewust van een aantal dingen. Deze opdracht maakte mij bewust van het feit dat je in een school niet alleen leraar bent. Maar je zit in één organisatie, waarin je veel moet samenwerken. Elke docent heeft een andere kennis die je samen met elkaar moet delen. Verder wordt je bewust van de mogelijke onderwijskundige doelstellingen. Waar staat een school voor?  Wist jij de missie of visie van jouw middelbare school?

In het begin krijgen we veel theorie voordat we de praktijk in gaan.  Maar vanaf oktober zal de praktijk wellicht anders zijn dan de theorie.

Ben je benieuwd naar mijn minor? Bekijk snel minor dag #1.

Een start met mijn minor is een feit!

Vrijdag 6 september, de start met mijn minor: ‘een baan in het onderwijs’ is een feit. Het afgelopen jaar heb ik met veel plezier allerlei projecten binnen het onderwijs gedaan. Tevens ben ik werkzaam als bijlesdocent bij Bijlesleraar en Inwijs.

Nu ga ik mijn ervaring in het onderwijs verdiepen en verbreden. Of ik uiteindelijk het onderwijs in wil? Deze vraag laat ik nog graag open. Op dit moment ben ik ontzettend enthousiast en volg ik mijn hart. Wellicht kan ik op deze vraag een beter antwoord geven, nadat ik mijn minor heb afgerond.

We begonnen op een prachtige locatie, namelijk op het Weesperplein. Deze dag was vooral informatief en productief. Er kwamen onderwerpen zoals hoe presenteer je voor de klas, eerste indruk, harde stem en wat we het komend halfjaar kunnen verwachten aan bod. Helaas heb ik na dit halfjaar nog geen lesbevoegdheid.  Deze minor biedt echter wel een versneld traject aan.

Wat ga ik het komend halfjaar ervaren?
In dit halfjaar ga ik kennismaken met het beroep van een leraar. Deze minor is in drie blokken verdeeld. Het eerste blok zal bestaan uit observatie: anderen docenten observeren en daarvan leren. Het tweede blok mag ik in kleine groepen de leerlingen begeleiden samen met mijn stagebegeleider. Tot slot het derde blok, tevens een spannende blok. In dit blok ga ik zelfstandig voor de klas staan. Kortom, in dit komend halfjaar wordt ik klaargestoomd voor de basisvaardigheden van een leraar.

Ben je benieuwd naar mijn ervaringen? Binnenkort meer over mijn belevenissen op mijn blog , so stay tuned!